Verspreiding van het Boeddhisme
²
Het Theravada Boeddhisme
Het Mahayana Boeddhisme
Essentiële leer van het Boeddhisme
|
De 4 edele waarheden
- De waarheid van het lijden
Het lijden (dukkha) is de onvrede omdat de dingen niet gaan zoals je graag zou willen.
- De waarheid van de oorzaak van het lijden De echte oorzaak van het lijden ligt altijd in ons, in onze houding tegenover de dingen die zich voordoen. Alles wat wij lijden noemen is een gevolg van de overtuiging dat wat er gebeurt, niet zou mogen gebeuren. Volgens de Boeddha gaat het dan om: - niet krijgen wat je wil hebben (werk, een woning, een partner…) - hebben wat je niet wil hebben (ongemak, ziekte, dood...) Het leven van veel mensen wordt in beslag genomen door deze ervaringen…
- De waarheid over de opheffing van het lijden De oplossing is het verbannen van alle gehechtheden… Alles wat er op dit moment gebeurt is het volmaakte functioneren van het universum, niet de ene of andere prestatie of fout van het universum of van jou.
- De waarheid van het pad
Het achtvoudige pad, de acht spaken van het wiel van de dharma (de leer)
- juiste inzicht (de leer) - juiste intentie (mededogen) - juiste woorden -
- juiste levensonderhoud - juiste inspanning - juiste opmerkzaamheid - juiste concentratie
Een daad is mededogend
Door zich over te geven aan
|
Het levensrad: de Samsara
Terugkerende patronen van onvrede en lijden
|
1. Onwetendheid 2. Karmavormingen 3. Bewustzijn 4. Naam en vorm 5. Fundamenten van zintuigen 6. Contact |
7. Gevoel 8. Verlangen 9. Grijpen 10. Worden 11. geboorte 12. Ouderdom en dood |
De misleidingen (Klesha’s)
|
De ervaringen die je in het leven meemaakt zijn geen willekeurige, betekenisloze gebeurtenissen. Het zijn ook geen beloningen of straffen die je door anderen of door het leven worden uitgedeeld. Ze zijn het gevolg van oorzaken en gevolgen in de eigen geest. (Karma: oorzaak en gevolg)
Het levensrad is een voorstelling van dit mechanisme van oorzaak en gevolg.
In het midden van het rad staan de drie dieren die de belangrijkste misleidingen symboliseren:
Het Varken: de onwetendheid De Haan: het verlangen of de gehechtheid De Slang: de haat.
De haan en de slang komen uit de bek van het varken omdat de onwetendheid de bron van alle andere misleidingen is. Onwetendheid is niet het niet-weten, maar het vasthouden aan een verkeerd idee over de werkelijkheid, bijv. aan het idee van een duurzaam en blijvend IK. Als je het licht van de wijsheid gebruikt, ontdek je dat er nergens een vast en afzonderlijk “ik” te vinden is!
Wanneer je niet langer in een “ik” gelooft, verdwijnt al het lijden dat door dit verkeerde geloof veroorzaakt werd. Nu je niet langer neurotisch vasthoudt aan het verdedigen van een fantoom, ben je vrij om een diep gevoel van vrede en rust te ondergaan. |
De zes rijken (geestestoestanden) van het bestaan
|
|
Goden De goden leven op de hoogste plaats in de kringloop van het bestaan. Dit is geen echte bevrijding maar een tijdelijk bestaan in plezierige omstandigheden. Het is leven als God in Frankrijk. Maar er is de voortdurende dreiging van terug te vallen in de lagere rijken…
Halfgoden Vergelijkbaar met goden, maar geplaagd door verschrikkelijke afgunst. Daardoor trekken zij vaak ten strijde. |
|
|
Mensen
Dit rijk is vol lijden wegens ziekte, ouderdom en dood. Daarnaast is er de frustratie van niet hebben wat men wil en de angst te verliezen wat men heeft. |
|
|
Dieren
Het leven van dieren is een constante strijd gericht op voedsel vinden en zorgen dat je niet opgegeten wordt. Het is een leven geleid door instincten.
Vele mensen leiden door hun omstandigheden of door hun gebrek aan wijsheid een leven dat niet veel verschilt van het leven van dieren. |
|
|
Hongerige geesten
Een leven van continue frustratie, onvervulde wensen en onbevredigende verlangens.
Een leven van honger en dorst, en van zich vastklampen aan bezittingen. |
|
|
Helbewoners
Gevolg van zeer schadelijke acties, bijv. een moord, onder invloed van krachtige misleidingen, bijv. haat. |
De twaalf schakels: mechanismen van het bestaan
|
|
1. Onwetendheid
Een zwakke, blinde man die voortstrompelt. Hij weet niet hoe het leven feitelijk in elkaar zit. |
|
|
2. Vorming van karma
Net zoals een pottenbakker uit een homp klei een nieuwe vorm maakt, geven de daden van je lichaam, je spraak of je geest, d.i. karma, vorm aan een nieuw leven.
Karma: morele causaliteit. Het goede beloont zichzelf, het kwade straft zichzelf. |
|
|
3. Bewustzijn
Een aap die in een boom op en neer klimt symboliseert de beweging van het ene leven naar het volgende. |
|
|
4. Naam en vorm
De naam verwijst naar het geestelijk bewustzijn. De vorm verwijst naar het lichaam dat voor dit bewustzijn zal groeien. |
|
|
5. De zes zintuigen: een leeg huis
De zintuigen zijn aanvankelijk leeg. |
|
|
6. Contact: een man en een vrouw
De zintuigen komen in contact met objecten. |
|
|
7. Gevoel: een pijl in het oog
Door deze schakel ondervind je de gevolgen van het karma uit het verleden: plezier als gevolg van deugdzame daden en pijn als gevolg van niet-deugdzame daden. |
|
|
8. Verlangen:
Begeerte als gevolg van gevoelens. Je wil dat plezier voortduurt en dat pijn ophoudt. Je wil wat goed voelt herhalen en wat slecht voelt vermijden. Net als een verslaving… |
|
|
9. Grijpen
Intens verlangen leidt tot de automatische reactie van grijpen. |
|
|
10. Ontstaan: zwangere vrouw
De overgang naar het volgende leven. |
|
|
11. Geboorte
De volgende wedergeboorte |
|
|
12. Ouderdom en dood
Vanaf het moment van de conceptie begint ook al het proces van ontwikkeling, aftakeling en dood. Onderweg draag je ongewild lijden. |
Kosmogonie
|
Vóór de big bang
Wetenschappelijke taal: homogeen oerveld van energie oneindige energie (alles) geen informatie (niets)
Filosofische taal: Niets = niet-iets (no-thing) = geen informatie = conceptuele leegte
Mythische taal: God (= mysterium mundi, bestaansmysterie)
Ontstaan van heelal: de big bang
Wetenschappelijke taal: kwantumfluctuatie van het N-iets => Omzetting van de oerenergie in vormen, in informatie => Een toevallige splitsing van het niets
Filosofische taal: creatie uit het niets (Niet-iets = God)
Mythische taal: de “wil” van God, de oeropenbaring
Energie = εν-εργεία
è alleen gekend uit de effecten = daden = karma
|
Bewustzijn
|
De kosmos is een proces van energiebevrijding, d.w.z. van bewustwording.
Een steen heeft geen bewustzijn en dus geen vrijheid. Hij wordt volledig bepaald door krachten uit de omgeving.
Vanaf het niveau van het leven is er vrije energie en beginnend bewustzijn: het organisme kan de krachten uit de omgeving tegenwerken.
Een dier kan alleen keuzes maken uit wat concreet aanwezig is.
De mens is een verbeeldingsmachine. Hij kan zich virtuele beelden voorstellen en kan dan met zijn vrije energie die virtuele beelden omzetten in vormen. De droom gaat vooraf aan de daad. De mens creëert cultuur.
Bewustzijn is vrije energie die ik niet zelf kan scheppen maar wel kan richten. Het is niet “mijn” bewustzijn. Het is een aspect van het kosmische proces. De mens is een instrument in het informatieve proces van het heelal.
|
|
Meditatie
Moeilijk voor de moderne westerling: wij zijn junkies van de externe prikkeling geworden…
Onze aandacht wordt voortdurend in beslag genomen door de buitenwereld (velen kunnen niet zonder de alomaanwezigheid van beelden en “muziek”) en door de verhalen in ons hoofd met ons “ik” in de hoofdrol… (toch kunnen mensen zelfs in de westerse wereld uren stil zitten voor tv, in de film, bij kijksport…)
Westerse mens is militant activist: wil alles regelen, het heelal in orde maken, vechten, strijden, zich verzetten tegen … Maar hoe vaker we onze zin krijgen, hoe meer de kleinste “tegenslagen” ons van streek brengen.
|
|
Geen verwachtingen
Waarnemer worden van lichaam, emoties, denken…
Helderheid van geest
Loslaten van het “ik”
Leidt tot louter ZIJN |
Brug tussen inzicht en ervaring
Tussen theorie en praktijk, tussen weten en ervaren…
Het creëren van een realiteit in het bewustzijn gaat vooraf aan het creëren van een realiteit in de buitenwereld |
Boeddha: vergelijking met snaren van een luit. Niet te strak, niet te los…
De “wilde aap” temmen (kan koppig en dwaas zijn) |
|
Focus op ademhaling
meest gebruikte methode:
adem (spirit) verwijst naar geest en ziel
ritme van het lichaam en van de natuur (12 - 16 per minuut) |
|
Aandacht leren richten:
- inhoud -> proces
- buiten -> binnen
- indirect -> direct
- doen -> zijn
- controleren -> observeren |
|
Niet: een leuke tijdsbesteding
Niet: proberen je denken stil te zetten.
Niet: proberen goed te doen (er is geen foute manier behalve proberen goed te doen…) |
Vriendschap sluiten met het leven
Ware wijsheid is alles met evenveel vreugde verwelkomen.
Er is geen “goed nieuws” en “slecht nieuws”. |
Vriendschap sluiten met je ervaring
Gebruik 95% van je energie aan het gewaarworden van elke ervaring en 5% aan het benoemen ervan |
|
Mindfulness
Aanvaardende openheid en aandacht voor wat er hier en nu is.
Oefening in mededogen en niet verzetten: het “hart openen”.
In de therapeutische praktijk groeit steeds meer het inzicht dat het probleem juist bestaat uit het vechten tegen het probleem… Hoe meer je probeert ervaringen die we ongewenst of onaanvaardbaar vinden (woede, angst, pijn …) te onderdrukken of te ontkennen, hoe hardnekkiger ze je leven zullen bepalen.
Een leven dat volop geleefd wordt, met volle aandacht voor het moment van nu, geeft het gevoel echt te leven, in verwondering voor wat is en ontzag voor het mysterie, met de daarmee gepaard gaande levenslust en vreugde.
Geluk dat niet afhankelijk is van de bevrediging van verlangen, is geluk dat inherent is aan ZIJN. Waarom zou je de werkelijkheid dan nog wegduwen?
Als het hart leeg is van voorkeur of afkeer van emoties en van door het ik geproduceerde begoochelingen, dan is het hart verrukt.
|