Geluk voor beginners

Inleiding

Vaak lijken mensen te denken dat geluk een soort toestand zou zijn die eens en voorgoed ‘bereikt’ zou kunnen worden.  Sommige mensen denken ook dat zij deze toestand bereikt zullen hebben ‘eens hun problemen opgelost zullen zijn’… 

Denk eens aan een muzikant die een muziekstuk gaat spelen. Hij begint met de eerste noot en eindigt uiteraard met de laatste. Men zou dus kunnen stellen dat het doel van het spelen van een muziekstuk eruit bestaat de laatste noot te bereiken nadat alle tussenliggende moeilijkheden zijn opgelost. Als dat zo zou zijn, dan zou dat doel natuurlijk veel gemakkelijker bereikt kunnen worden: vergeet gewoon alle tussenliggende moeilijkheden en speel alleen de laatste noot! Geen muzikant die goed bij zijn hoofd is, zal dat zelfs maar in overweging nemen. Waarom niet? Omdat het ware doel niet is het einde te bereiken, maar muziek te spelen! De eindnoot geeft alleen de richting aan waar men naartoe moet spelen. Het plezier zit hem precies in het proces van het spelen, niet in het bereiken van het einddoel. Daarom wil men een muziekstuk ook steeds weer opnieuw spelen (en horen).

Geluk is het beleven van het proces van het leven

Zo is het ook met het leven. Geluk is gelegen in het beleven van het proces van het leven, niet in het ‘bereiken’ van een doel en ook niet in het ‘opgelost zijn van alle problemen’. Met andere woorden: het ware doel is niet het bereiken van een doel, maar het bewegen in een bepaalde richting. Concrete doelstellingen dienen alleen maar om de reis van het leven te structureren en te organiseren. Zij zijn geen doel op zich en als een doel eenmaal bereikt is, zal men toch altijd weer een nieuw doel moeten bepalen. Een doel bereiken is weliswaar een plezier, maar dat plezier is altijd van korte duur en om verder te gaan moet men al spoedig uitkijken naar weer een volgend doel. Elk bereikt doel is altijd weer een nieuw begin. Doelen zijn stappen en na elke stap moet weer een volgende stap worden gezet.

Geluk gaat niet om resultaten maar om de vreugde van het leven

Geluk gaat nu eenmaal niet om resultaten maar om vreugde, met name de vreugde van het leven en van het elegant omgaan met de problemen die zich daarbij onvermijdelijk stellen. De reis zelf kent geen einde.

De richting die dit proces van opeenvolgende stappen en doelstellingen uitgaat, wordt bepaald door waarden. Waarden zijn richtingen die men nooit kan bereiken, zoals het oosten een richting aangeeft die men nooit kan bereiken. Waarden zijn bijv. mededogen, liefde, medemenselijkheid, maatschappelijke betrokkenheid, zorgzaamheid, wijsheid of spiritualiteit.  Doelstellingen zijn dan waardevol als ze ons verder brengen in een bepaalde richting. 

Geluk kan dus omschreven worden als het vreugdevol onderweg zijn naar opeenvolgende doelstellingen die waardevol zijn omdat ze ons in de richting van een bepaalde waarde brengen. Het is als het ware een automatisch gevolg van het besef dat we een waardegericht pad volgen.

Er zijn geen ‘problemen’ of ‘mislukkingen’…

Als we op die manier waardegericht leven, is er ook geen sprake meer van ‘problemen’ of ‘mislukkingen’. In werkelijkheid zijn er immers alleen maar voorvallen en omstandigheden die zich voordoen. De werkelijkheid is neutraal. Zij doet zich gewoon voor. Wij nemen beslissingen en maken keuzen, en die leiden weer tot andere

voorvallen en omstandigheden. Mislukkingen lijken er alleen te zijn als we gefixeerd zijn op het bereiken van een bepaald doel en een bepaald resultaat, als we resultaatgericht leven. Maar als we waardegericht leven, is het niet meer zo belangrijk of een welbepaald doel al dan niet bereikt wordt. Er zijn immers altijd andere doelstellingen die ons ook in de juiste richting kunnen brengen, we hebben altijd plezier in de reis, we doen altijd ervaringen op en we leren altijd iets bij. Problemen en mislukkingen zijn alleen maar onverwachte leermomenten, voorvallen waarvan we het voordeel nog niet helemaal begrepen hebben, een feedback van het leven. Misschien moeten we op onze reis soms wegomleggingen volgen of soms zelfs even in een schijnbaar “verkeerde” richting lopen, die ons misschien buiten onze comfortzone brengt, bijvoorbeeld om rond een berg of over een rivier te komen. Als je dan alleen dat stukje van de weg bekijkt, kan dat op een “verkeerde richting” of op een “mislukking” lijken. Als je het grotere plaatje bekijkt, zie je dat het alleen maar een bepaald stuk van de weg is.

Het bepalen van waarden is een uiting van leiderschap. Het bepalen van concrete doelen is als het opmaken van een routekaart, een reisplan om je in de goede richting te brengen. Dat is de concrete uitvoering, die te maken heeft met management. In principe zou men ook kunnen ronddwalen en hopen dat men wel in de juiste richting zal uitkomen, maar dat is niet zo effectief. Doelgericht reizen in de gekozen richting is veel praktischer.

Vier dimensies, vier intelligenties

To live,

to love,

to learn,

to leave a legacy

In de mens kunnen we vier dimensies onderscheiden: een biologische, een emotionele, een mentale en een spirituele dimensie. Deze vier dimensies kunnen kort gekenmerkt worden met de woorden: leven, liefhebben, leren, nalaten (to live, to love, to learn, to leave a legacy). Deze vier dimensies beantwoorden aan vier behoeften en  vier intelligenties.  Ons uitgangspunt is dat een mens alleen tot echt gelukkig-zijn kan komen als hij deze vier dimensies op zijn reis door het leven op een adequate wijze kan ervaren en beleven.

Biologische intelligentie is opgeslagen in het lichaam met zijn aangeboren, ingebedde kennis. In het lichaam is een grote mate van intelligentie aanwezig, die tijdens miljoenen jaren van evolutie geduldig werd opgebouwd. Het lichaam “weet” immers precies hoe het moet ademhalen, hoe het voedsel moet gebruiken voor het opbouwen van cellen en weefsels, hoe het de bloeddruk en de hartslag op peil moet houden, hoe het rechtop moet lopen, hoe het zich moet voortplanten, enz. Daartoe hoeven we helemaal niets te doen. We moeten niet nadenken over het gebruik van de juiste zenuwen en spieren als we een trap oplopen, het lichaam doet dat volkomen autonoom en uit zichzelf.

De grootste hoeveelheid kennis zit opgeslagen in ons genetisch materiaal. Hoewel we deze kennis niet rechtstreeks kennen, geven we ze toch door aan de volgende generatie, als een boek dat we kopiëren en doorgeven zonder het te kunnen lezen.

Emotionele intelligentie heeft te maken met emoties (angst, woede, verdriet, blijdschap…) van onszelf en van anderen, met empathie en met sociale vaardigheden. Men spreekt van EQ. Emoties zijn aangeboren en ingeprogrammeerde patronen die essentieel zijn voor onze overleving. Ook deze zijn door de evolutie opgebouwd en verfijnd ten behoeve van onze overleving. Onze emotionele intelligentie maakt daartoe gebruik van de biologische intelligentie. Als we bijv. om emotionele redenen iemand een dienst willen bewijzen, dan zorgt de biologische intelligentie ervoor dat de nodige zenuwsignalen naar de juiste spieren worden gestuurd, zodat we dat inderdaad ook kunnen doen zonder dat wij ons zorgen hoeven te maken over hoe dat juist in zijn werk gaat.  De biologische intelligentie is dus een dienaar van de emotionele intelligentie.

Mentale intelligentie is wat meestal kortweg intelligentie of IQ wordt genoemd. Het is deze intelligentie die ons in staat stelt te analyseren, logisch en abstract te denken, taal te gebruiken, te visualiseren, conclusies te trekken en creatieve oplossingen te bedenken. Het is de rationele functie van de mens. Het is de intelligentie die de mens tot een bewust en ethisch wezen maakt. Het is onze ethische dimensie. Mentale intelligentie is de bewuste intelligentie die de lagere, biologische en emotionele intelligenties overstijgt en ons onze menselijke vrijheid en verantwoordelijkheid geeft. Deze intelligentie maakt dan ook dat wij ons als mens gedragen en niet als een dier, dat deze vrijheid immers niet heeft.

Het volstaat een intentie te formuleren…

Mentale intelligentie staat dus op een hoger niveau en geeft van daaruit sturing en leiding aan de biologische en de emotionele intelligentie. Ook hier weten wij niet hoe dat juist in zijn werk gaat. Het volstaat evenwel dat wij in ons bewustzijn gewoonweg een intentie formuleren (“Ik ga nu eens een vriendelijk antwoord geven!”) en de uitvoering volgt als vanzelf. Ons lichaam en onze emoties volgen immers altijd onze intenties. Het zijn onze trouwe dienaren, die altijd klaar staan en die wij

daarom ook moeten respecteren en waarderen.

Onze mentale intelligentie probeert voortdurend dingen “onder controle” te houden, ons agenda te bepalen en ons op mogelijke gevaren te wijzen door ons voortdurend gedachten en beelden voor te houden van wat er allemaal verkeerd zou kunnen gaan. Dat zijn geen “negatieve gedachten die ons achtervolgen”, dat is gewoon onze mentale intelligentie die ons probeert te waarschuwen voor mogelijke gevaren. Onze mentale intelligentie is immers voortdurend angstig voor tekort aan materiële voorzieningen, aan affectie, aan liefde, aan erkenning, aan welzijn, enz. Onze emotionele intelligentie reageert daarop veelal met angst of ‘zich niet goed voelen’ en als dat niet volstaat kunnen ook nog schuldgevoelens ingeschakeld worden. In hun grote ijver om ons te dienen, kunnen onze trouwe dienaren het ons dus ook wel eens moeilijk maken.

Onze mentale intelligentie houdt daarbij ook liever een gekende toestand in stand dan een onbekende toestand te moeten exploreren en kan daarbij vaak heel overtuigend overkomen door twijfel te zaaien door te verwijzen naar ervaringen uit het verleden (“je weet toch dat dat niet werkt!”). Het vasthouden aan bekende patronen (bijv. het beeld van “wie je bent” of “hoe je in elkaar zit”) en het vermijden van onbekende patronen zijn strategieën van de mentale intelligentie. Dat is het verschijnsel van ‘psychische weerstand’ tegen nieuwe en onbekende omstandigheden. Men kan zich dan makkelijk laten vangen aan dat andere idee van de mentale intelligentie, namelijk dat we die weerstand, die gevoelens of die angst eerst moeten “overwinnen”, “onder controle krijgen” of “opruimen”. 

De sociale context zal dat veelal bevestigen want ook anderen vinden het vaak niet leuk als je verandert. Rationalisatie, vermijdingsgedrag en obstructie kunnen vele vormen aannemen! Het is nochtans eenvoudig deze patronen te leren herkennen, onze mentale intelligentie gewoon te bedanken voor de moeite, de aangeboden informatie te overwegen, en dan een keuze te maken of we desondanks al dan niet in de ingeslagen weg verder willen gaan. Daartoe hebben we spirituele intelligentie nodig want onze mentale intelligentie zal ons proberen voor te houden dat dit veel te moeilijk, onmogelijk, onmenselijk of zelfs gevaarlijk is…

Spirituele intelligentie of SQ is de mogelijkheid om een antwoord te geven op de eeuwenoude en blijvende vragen van de mens: Wie ben ik?

Wie wordt hierdoor een beter mens?

Waar ben ik mee bezig? Waarom is wat ik doe belangrijk? Wie wordt daar beter van? Het zijn vragen naar de zin van het bestaan als uiting van het diepe verlangen naar verbinding met iets groters en hogers dan ons ego, ons eigen persoontje, ons eigen huisje. Dit is de hoogste en voor de mens belangrijkste intelligentie, die leiding en richting geeft aan de drie andere intelligenties. Spirituele intelligentie maakt het mogelijk een zinvol leven te leiden door ons leven in de juiste richting te sturen. Het is de stem binnenin die ons zegt wat goed en juist is, en die ons aanzet het goede te doen. Spirituele intelligentie leidt tot psychische bevrijding uit de beklemming van het enge, emotiegerichte en contingentiegestuurde ego-denken. Het is onze spirituele intelligentie die de hogere emotie van geluk mogelijk maakt. Spirituele intelligentie is immers de plaats in onszelf waar we tot het bewustzijn kunnen komen dat we heel en compleet zijn, dat niets uit de buitenwereld ons heler kan maken dan we al zijn, dat we niets nodig hebben. Het is een bewustzijn van overvloed, van waaruit echte liefde mogelijk is.

In tegenstelling tot mentale intelligentie, die een rationele, kritische functie is gericht op afstandelijkheid, analyse en onderzoek, is spirituele intelligentie een hogere ervaringsfunctie, die gericht is op aanwezigheid, aanacht, aanvoelen en éénworden. Spiritualiteit is de ervaring van verbinding met het wonder van het leven, en het leren dit wonder in alle aspecten van het leven te zien, ook in die aspecten waarvan onze mentale intelligentie ons zegt dat ze ‘niet goed’ zijn. Het is inzien dat wij deel uitmaken van een universum dat bestaat uit elementen die allemaal hun best doen om zo goed mogelijk te zijn. Het universum is zo volmaakt als het nu kan zijn. Het bestaat uit organismen, cellen, moleculen, atomen en elementaire deeltjes die allemaal hun uiterste best doen om zo goed mogelijk te zijn.

Spirituele intelligentie heeft te maken met de functie van leiderschap over het eigen leven, d.i. met het bepalen van waarden en richting. De andere intelligenties worden ingezet in het vaststellen van concrete doelen om in de gekozen richting verder te gaan. Dat is management.

Geluk is de hogere ervaring die wij kunnen kennen als wij de diepe overtuiging hebben in de goede richting te gaan, de goede waarden na te streven, ‘het goede’ te doen, een beter mens te worden. Dat kan vele vormen aannemen. De eenvoudigste en voor ieder bereikbare vorm van ‘het goede’ doen is de liefdevolle benadering van de medemens.  Andere vormen van ‘het goede’ doen zijn bijdragen aan de wetenschap, de samenleving, de zorg voor het milieu of de kunst.

Verschillende niveaus

Het is een merkwaardig gegeven dat de evolutie blijkbaar voor deze hiërarchische organisatie heeft gekozen, waarbij een ‘hogere’ intelligentie steeds gebruik maakt van een ‘lagere’ intelligentie. Dat kan vergeleken worden met de dirigent van een symfonieorkest die bepaalde beslissingen neemt over de uitvoering van een muziekstuk, die vervolgens uitgevoerd zullen worden door de ‘lagere’ competenties van de muzikanten. De dirigent zelf hoeft niet alle instrumenten te kunnen bespelen.

Ook in een computer vinden we een dergelijke opbouw waarbij een ‘hoger’ programma (bijv. Word) gebruik maakt van de lagere intelligentie van Windows, dat op zijn beurt gebruik maakt van de intelligentie van het operating system. De gebruiker van de computer hoeft dat allemaal niet te weten maar kan gewoon opdrachten geven aan het hoogste programma. Hij kan volstaan met het meedelen van intenties.

Er is dus een hiërarchische structuur in de verschillende vormen van intelligentie. Met onze mentale intelligentie proberen wij een antwoord te geven op de vraag wat te doen. Onze spirituele intelligentie geeft antwoord op de vraag waarom we doen wat we doen. Onze emotionele intelligentie geeft ons de energie om het te doen. Onze biologische intelligentie staat klaar om uit te voeren.

Een mens kan pas als volledig mens functioneren en echt gelukkig zijn als hij zich in deze vier dimensies zo goed mogelijk kan uitdrukken. Mensen willen menswaardig kunnen overleven, willen liefde kunnen ervaren, willen hun creativiteit kunnen gebruiken en willen een zinvol leven leiden. Dan zullen ze enthousiast deelnemen aan het leven.

Depressie

Als mensen in hun werk, in hun relatie of in hun leven niet in deze vier dimensies aangesproken en uitgedaagd worden, voelen ze zich geen volwaardig mens en verliezen ze hun belangstelling en hun motivatie of gaan obstructie voeren.  Mensen kunnen zich dan ‘zonder respect’, als een ‘ding’ of als een ‘nummer’ behandeld voelen.

Als mensen voor zichzelf geen zinvol bestaan meer zien en bijgevolg geen ‘zin’ in het leven meer hebben, leidt dat tot een gedrag dat als ‘depressie’ kan worden omschreven.

Eén van de grote problemen in de samenleving (onder meer ook aangegeven in het recente ‘Summit for the Future’ van de Club of Amsterdam) is de afwezigheid van motiverende, positieve beelden voor de toekomst. De afwezigheid van positieve en zinvolle beelden voor de toekomst is de belangrijkste oorzaak van depressie. Depressie kan niet alleen beschreven worden bij individuen, maar ook in samenlevingen. De therapie is in beide gevallen dezelfde: het creëren van positieve, zinvolle beelden of, zoals de Summit for the Future het uitdrukte: feeding the global brain with positive images. De global brain wordt gedragen door ieder van ons en ieder van ons is belangrijk en draagt bij tot het creëren van een veld van zinvolheid.

Rationaliteit en emotionaliteit

Onze aangeboren emoties zetten ons, zoals elk dier, ertoe aan te proberen onze overleving veilig te stellen. Vooral de westerse mens heeft zijn mentale intelligentie, zijn rationele functie, ontwikkeld en tot grote hoogte opgedreven, en heeft de daardoor ontstane vrijheid gebruikt om allerlei technische en technologische verwezenlijkingen re realiseren. Daardoor kunnen wij niet alleen onze overleving veilig stellen, maar ook ons comfort en onze veiligheid ongekend vergroten, zelfs vele malen meer dan wat wij eigenlijk voor onze overleving nodig hebben en zelfs als dit nadelig is voor anderen of zelfs voor de planeet. Ons zoeken naar persoonlijk comfort kan daardoor lijden en tekort veroorzaken bij andere medebewoners van deze planeet.

Het zoeken naar persoonlijk comfort bevredigt wel onze biologische, onze emotionele en onze mentale intelligentie, maar geeft geen antwoord op onze hogere emoties en op onze spirituele behoefte. Daardoor blijft er een leegte die maakt dat vele mensen zich niet gelukkig kunnen voelen. Zij hebben misschien wel een comfortabel en plezierig leven, zij hebben wel geluk, maar zij zijn niet gelukkig.

Geluk versus plezier

Plezier kan gedefinieerd worden als het genieten van het aangename en het plezierige uit de wereld dat je te beurt valt, dat op je af komt. Dat is ‘geluk hebben’. Daar is op zich natuurlijk niets mis mee, dat doen dieren ook. Maar als mensen hun hogere intelligenties niet ontwikkelen en gebruiken, zullen ze al snel terugvallen op het uitsluitend najagen van lichamelijke genietingen en emotionele genoegdoeningen. Zij leven dan een resultaatgericht en emotiegericht bestaan, maar geen procesgericht en waardegericht bestaan.

Als in een symfonieorkest niemand goed weet met welke partituur men speelt , zullen de muzikanten gaan proberen zich individueel te amuseren en zullen zich chaotisch gaan gedragen, op grond van toevallige stemmingen (emotiegericht) of toevallige omstandigheden (contingentiebepaald).  Dat is een beetje het beeld van onze samenleving.  In onze samenleving is er dan ook een groot aanbod aan gemakkelijk en permanent beschikbaar vermaak en genietingen, aan duur maar kinderlijk speelgoed (alomaanwezige jongerencultuur en jongerenmuziek, festivals, pretparken, verwencentra, allerlei miss-verkiezingen, spelletjes en wedstrijden, reusachtige sportcomplexen voor competitiesport …).  Veel geld en energie gaat naar dit soort gecommercialiseerd amusement en jongerenvermaak. 

Een verontrustend teken van de afwezigheid van een hogere intelligentie, is dat de westerse mens zich blijkbaar gemakkelijk kan vermaken zonder zich te bekommeren om het lot van medemensen die een beetje verder op de planeet wonen, bijv. in de derde wereld. Dat is een kinderlijk gedrag, onwaardig voor volwassenen, en kan niet tot waar geluk leiden. Een volwassene kan de ogen niet blijven afwenden of wegzappen van televisieprogramma’s met ‘storende’ beelden. Geluk is immers het weten dat je het goede doet, dat er iets goeds van je uitgaat, dat je iets goeds aan de wereld bijdraagt, dat je leven niet futiel is maar een betekenis heeft.

Gelukkig zijn vereist dus het ontwaken uit de mythische droom dat materiële bezittingen en prestaties tot geluk zullen leiden, met andere woorden dat bezitswaarden of prestatiewaarden tot zijnswaarden kunnen leiden. De waarneming is inderdaad dat vele mensen in onze (geïndustrialiseerde en gecommercialiseerde) samenleving over ongekende mogelijkheden tot behoeftebevrediging, emotionele genoegdoening en lichamelijk plezier en genietingen beschikken, maar niet over veel geluk blijken te beschikken. Integendeel, heel wat mensen verklaren zich ‘niet goed te voelen’ of zelfs ronduit ‘ongelukkig’ te zijn en het aantal depressies en suïcides, evenals het gebruik van antidepressiva en andere geneesmiddelen vertoont een voortdurende toename. Naarmate mensen materieel méér verwend worden, blijken zij meer zuur en bitter te worden. Hun bewustzijnsveld raakt verengd en zij worden blind voor de vreugde en het mysterie van het bestaan.

Geluk is niet het opvullen van een tekort maar de ervaring van een volheid

Geluk is inderdaad niet het opvullen van een tekort, het is de ervaring van een volheid. Die volheid is van spirituele aard en kan niet bereikt worden met materiële bezittingen. Die leiden alleen maar tot de ervaring van nog meer wensen en ‘tekorten’. De ervaring van ‘tekort’ of van angst voor tekort is vrijwel algemeen. De enige manier om tot echt geluk te komen, is de ervaring dat

Maar van je leven een liefdesbrief aan het leven.

Charlie Chaplin

we in ons zijn niets tekort komen. Dat we alles hebben wat we kunnen nodig hebben. Dat niets uit de buitenwereld, geen enkel materieel bezit en geen enkele prestatie, iets kan toevoegen aan ons zijn of ons een gelukkiger mens kan maken. Gelukkig zijn is zich realiseren dat men reeds gelukkig is, niet om wat men bezit of om wat men kan doen, niet om de gebeurtenissen die zich voordoen of zich niet voordoen, niet om goed nieuws of om slecht nieuws, maar omdat men getuige mag zijn en mag deelnemen aan het wonder van het bestaan, zoals men vervuld wordt als men getuige mag zijn van de schoonheid van een roos. Deze houding van geluk is een beslissing die men elke dag kan nemen. Dit bewustzijn van dankbaarheid en van overvloed is de belangrijkste spirituele intelligentie die ons in staat stelt tot geven zonder iets terug te vragen, met andere woorden tot onvoorwaardelijke liefde, tot het zien van de ander als persoon, niet als middel tot eigen behoeftebevrediging. Geluk leidt dus niet tot opgesloten in zichzelf leven, maar is juist een voorwaarde tot echte liefde, terwijl het beoefenen van liefde weer ons geluk zal vergroten. Mensen die gelukkig zijn, willen ook anderen gelukkig maken.

Wakker worden

Mensen die gelukkig zijn, willen ook anderen graag gelukkig maken. Alleen mensen die ongelukkig zijn, hebben het moeilijk met zichzelf en maken het

Vrijheid zonder de richtende kracht van waaden is geen vrijheid maar is oeverloze leegte

ook anderen moeilijk. Dat is de echte oorzaak van depressie, agressie, zinloos geweld en oorlog, zowel individueel als in relaties of collectief. Dat is dus niet omdat mensen in de grond slecht, dom of lui zouden zijn, maar omdat ze een teveel aan geld, tijd, energie en vrijheid hebben, die ze niet in een zinvolle richting weten te gebruiken. Vrijheid zonder de richtende kracht van waarden, is echter geen vrijheid maar een oeverloze leegte. Het is een vrijheid die nergens toe dient. Mensen weten niet hoe ze hun menselijke en materiële mogelijkheden kunnen gebruiken om geluk te creëren door bij te dragen aan het leven als opperste waarde.  Zij zijn niet dankbaar voor wat ze gekregen hebben en zijn daarentegen opstandig omdat ze in een wereld terechtkomen die hen ogenschijnlijk geen mogelijkheden biedt voor een zinvol bestaan. De samenleving biedt inderdaad geen context waarin mensen zich gemakkelijk gelukkig kunnen voelen. Wij kunnen de ogen niet blijven sluiten. Wij kunnen storende televisiebeelden niet blijven wegzappen. Wie de ogen opent en globaal gaat kijken en denken, wat steeds meer onvermijdelijk zal worden, ziet dat we in een wereld leven met een globale onrechtvaardigheid die de voedingsbodem zal vormen voor nog meer fundamentalisme, terrorisme, opstand en geweld. Maar de samenleving zijn wijzelf. Wij moeten gaan zien dat wij in een veld van wederzijdse beïnvloeding leven en dat de keuzes die wij hier maken, bijv. in ons consumptiegedrag, een rechtstreekse invloed hebben op het leven van planten, dieren en mensen over de gehele wereld. In die omstandigheden zal geluk niet evident zijn. We kunnen niet wetens en willens onheil aanrichten en ons toch goed blijven voelen.

Tijd dus om wakker te worden, zowel uit de droom van lijden en ongeluk, als uit de droom van de genietingen en genoegdoeningen, om tot een waarachtig geluk te komen. Wij moeten afstappen van de mythe van de ‘creation of wealth’ om te komen tot de ‘creation of happiness’. Meer geluk zal niet bereikt worden door agressie, geweld en terrorisme te ‘bestrijden’, maar door de voedingsbodem weg te nemen en een context te creëren waarin mensen uitgenodigd en uitgedaagd worden om gelukkig te zijn en geluk uit te stralen.  Wij moeten leren beter voor onszelf te zorgen door beter voor anderen te zorgen. De ontwikkeling van de samenleving berust immers op de ontwikkeling van individuen, terwijl omgekeerd de samenleving een kader vormt waarbinnen individuen zich zullen kunnen ontwikkelen.

De realiteit van het leven is dat we op elk ogenblik het product zijn van de talloze beslissingen die we op elk ogenblik nemen. Elke dag maken we honderden of duizenden keuzes. Op elk ogenblik kunnen we een keuze maken voor kleinheid, angst, woede, wrok, bitterheid of haat. Maar we kunnen even gemakkelijk kiezen voor geluk, leiderschap, een glimlach, grootmoedigheid of vriendelijkheid…

De keuze is aan ons!

>> naar boven