Copyright Gerbert Bakx © 2012

Je maakt of een stap voorwaarts naar persoonlijke groei
of een stap terug naar veiligheid.
Abraham Maslow

ONVERSTOORBAAR                        VRIENDELIJK                       LEIDERSCHAP

Wat is er veranderd?  

De wereld waarin we leven heeft een sterk mondiaal karakter in tegenstelling tot vroegere tijden waar je bij manier van spreken ‘onder de kerktoren’ je leven leidde. Economische, politieke, religieuze en ecologische ontwikkelingen hebben uitwerking op ons hier en nu. Dit brengt crisissen met zich mee waarbij oude zekerheden geen of te weinig houvast blijken te bieden. De wereld manifesteert zich aan ons en ook in ons, een wereld waar we meer dan ooit verantwoordelijk zijn voor onze persoonlijke ethiek en onze keuzes. Dit alles vraagt een nieuwe invulling van het leraarschap omdat we een voorbeeldfunctie hebben in deze samenleving.

Overal ter wereld hebben we te maken met klimaatveranderingen, terrorisme en godsdienstoorlogen. Daaruit vloeit onwelzijn voort zoals met fanatisme, radicalisme, discriminatie, intolerantie, verdeeldheid, geweld, economische crisissen en de aantasting van het milieu. Niemand kan nog stellen dat hij hier geen deel van uit maakt. Dit onzekere wereldbeeld zit in elke volwassene, manifesteert in onze kinderen en onze scholen en nodigt ons uit om de beste versie van onszelf te ontwikkelen. Om de angst en de stress die hiermee gepaard gaat niet de bovenhand te laten nemen, worden we meer dan ooit uitgedaagd om naar het lijden in onszelf en in de wereld te kijken.  Als we helderheid, kalmte, compassie en vrede cultiveren bij onszelf, kunnen we de oorzaken van het lijden zien, blootleggen en de veerkunst ontwikkelen om dit te transformeren.

De mondiale chaos

We zijn allemaal afkomstig uit andere culturen en landen, en we hebben allemaal onze waarden, omgangsvormen en ethische normen als kind meegekregen, geïmiteerd en tot onze persoonlijke stijl gemaakt. Elk mens leeft met een ethiek en een levensvisie, bewust of onbewust. Om vandaag tot een mondiale ethische code te komen, moeten we het collectieve bewustzijn benutten. Met de inzichten van alle mensen en tradities van de wereld samen kunnen we een op respect gebaseerde, mondiale ethiek vormen.

Sommige mensen baseren hun ethiek op hun religie. Als je gelooft dat er een god is die beslist wat juist en onjuist is, ongeacht wat je om je heen waarneemt, dan hoef je om juist te handelen slechts de regels te volgen die je religie je voorschrijft. Anderen hebben een wetenschappelijke of functionele benadering en kijken alleen naar de logische en nuttige gevolgen van wat ze doen. Deze twee wijzen bevorderen het oordelen en het scheiden, meer dan het verbinden en het goede samenleven.
Een boeddhistische en mindfulle bijdrage aan een globale ethiek verschilt van deze beide benaderingen. Zij is gebaseerd op het observeren en begrijpen van de wereld met behulp van mindfulness, concentratie en inzicht. Deze benadering begint met het besef dat er geen dualiteit bestaat tussen goed en kwaad, subject en object, dat alle dingen verbonden zijn. Dit maakt het mogelijk dat we beginnen met een houding van acceptatie en keuzeloos gewaarzijn. Of je nu wel of niet in een god gelooft, dit kan iedereen aanvaarden en toelaten. Als je dit in de praktijk brengt, zal je merken dat je niet in oorlog hoeft te zijn met wat je overkomt, dat je je vrijer gaat voelen en dat je veel energie en creativiteit overhoudt om bij te dragen aan het ethisch bewustzijn in onszelf. Dan kunnen scholen een bron zijn van inspiratie die uitnodigt tot ethisch samenleven en samen leren.

Mindful leraarschap in de dagelijkse praktijk

Een mindfulle houding aannemen kan altijd, ook al krijg je geen appreciatie van je leerlingen, ook al heb je een moeilijk gesprek, ook al is je uurrooster weeral veranderd, ook al neemt de administratie toe, ook al zijn ouders of collega’s het niet met je eens. Wat er om je heen gebeurt, is een gebeuren dat je kan waarnemen, waar je je bewust van kan zijn. Mediteren helpt je om de boodschappen van de buitenwereld op te merken zonder dat je jezelf laat kwetsen of onderuit halen. Om je heen kan je soms veel negativiteit en lijden opmerken en soms wordt het zelfs op jou afgereageerd. Je kunt anderen maar van dienst zijn, als je je innerlijke stabiliteit en vrede kan bewaren. Die heb je nodig om de verwarring en de pijn die je in jezelf en rondom je ziet te (ver)dragen. Vanuit een accepterende vredevolle positie kan je jezelf en de ander inspireren en helpen om te leren te evolueren in meer mens-zijn.

Mindful bewustzijn is een geschenk in uitdagende omstandigheden. Als je steeds beter mindful en met een onverstoorbare aandacht les wil geven, een opstandige leerling wil bijstaan dan lukt het beter als je jezelf ook traint via meditatie of stiltemomenten. Mindfulness kan je beoefenen, waar je ook bent en wat je ook doet. We oefenen niet alleen voor onszelf, maar ook om het bewustzijn en de kracht te hebben de ander te helpen. Zo blijven we verbonden met anderen en de totaliteit van het leven.

MIndful zijn is meer dan zelfhulp. Het voedt ons en maakt ons sterker en stabieler, om ons verbonden te weten met alles en iedereen, aangenaam of aangenaam. Het geluk van alle leerlingen, collega’s, ouders ligt ons alzo nauw aan het hart.

Mindful leraarschap is heel praktisch en concreet. Het geeft aan dat wij onze inzichten kunnen gebruiken om iedere situatie te verhelderen en te transformeren. Het werpt op iedere situatie een ander licht en draagt bij aan het geluk van onszelf en de ander. In elke situatie handelen met mededogen en begrip, waardoor het lijden afneemt. Dat is de kern van MIndful leraarschap.

Het uitgangspunt

De basis van mindful leraar zijn is ‘bewuste aandacht’. Dit betekent op de eerste plaats dat we stilstaan en ten diepste waarnemen wat er in het huidige moment gebeurt. Wanneer we dat doen, zien we het lijden in onszelf en de ander onder ogen. We kunnen ons erin oefenen om met grote concentratie waar te nemen, om zo de oorzaken van het lijden te ontdekken. Als we willen weten hoe we het lijden kunnen verlichten, moeten we het eerst begrijpen.  

Wie wil ik zijn als leraar?

“Mindful Veer-krachtig zijn”

Wie als een adelaar wil leren vliegen,
moet niet bij de kippen gaan eten.

ANONIEM